Wales understands why our government is acting differently to Westminster, and supports it

*English follows below*

Aled Gwyn Williams

Mae’r dyddiau diwethaf wedi bod yn rhai tyngedfennol o ran ymdeimlad ac ymwybyddiaeth o genedligrwydd Cymru, yn wlad ddatganoledig ac o ran ein siwrnai tuag at annibyniaeth.

Bu amseru ailenwi Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn Senedd Cymru, ac yn bwysicach fyth o ran ymwybyddiaeth, The Welsh Parliament, bron yn rhagluniaethol o edrych yn ôl.

Mae’r rhan fwyaf o bobl Cymru yn derbyn eu newyddion gan ffynhonellau Prydeinig, sydd yn llawer mwy cyfarwydd â phwer a statws seneddau’r Alban a Gogledd Iwerddon. Caiff yr un urddas ac arwyddocâd eu rhoi i’n Senedd ni wrth glywed ei henw newydd. Dydy’r statws hwnnw ddim yn ddatblygiad newydd mewn gwirionedd; yr ymwybyddiaeth ohono sydd yn newydd.

Mae ymdeimlad bellach fod y perthynas rhwng gwledydd y DG, rhwng y seneddau a llywodraethau datganoledig â San Steffan, ac rhwng pobl Cymru â’n seneddau a llywodraethau ein hun, wedi newid am byth.

Ychydig ddyddiau yn ôl, â’r gwledydd Celtaidd oll yn gytûn y byddem yn parhau â’r clofa, bu disgwyl ymysg rhai i lywodraeth San Steffan ddilyn trywydd tebyg ar ran Lloegr, yn enwedig gan iddynt bwysleisio pwysigrwydd “ymdriniaeth y bedair wlad” wrth ddelio â Covid-19.

Nid felly y bu.

Rhagwelid hyn gan eraill, a chafwyd rhybyddion lawer o flaen llaw na fyddai diweddariadau Prif Weinidog y DG yn berthnasol i Gymru. Yn rhyfeddol, ac efallai oherwydd arwyddocâd ddwys y sefyllfa bresennol, a’r ffaith ein bod ni i gyd, wrth reswm, yn talu sylw i’r newyddion ar hyn o bryd, ymddengys bod y neges – a hynny bod Cymru yn wlad ddatganoledig ar wahân, yn dwyn ffrwth fel na wnaethai erioed o’r blaen.

Mae cyfarfodydd yn amlwg wedi’u gohirio ar yn o bryd, a sgyrsiau yn y cnawd wedi’u cyfyngu, ond mae postiadau cyfryngau cymdeithasol cyfrifon annibyniaeth ar hyn o bryd yn cyrraedd llawer mwy o bobl na’r arfer, ac nid yn unig ar Twitter, lle rydym ni’n tueddu pregethu at bobl sydd yn cytuno â ni’n barod, ond ar Facebook hefyd, gyda chymeradwyath Cymry cyffredin sydd ddim o reidrwydd yn genedlaetholwyr.

Eithriad

Yn dilyn y datblygiadau hyn, death araith Boris Johnson, wedi’i fframio fel neges i’r DG gyfan. Mewn gwirionedd wrth gwrs neges a oedd yn berthnasol i Loegr yn unig ydoedd, gan taw mandad Llywodraeth Cymru yw iechyd a’r clofa. Ac am y tro cyntaf, ar raddfa mor fawr efallai, ymddengys bod Cymru yn gyffredinol yn deall hynny.

Teg fyddai dweud mai trychineb oedd araith Johnson. Heblaw am berygl y neges a’r llacio ar y mesurau sydd wedi bod yn ein cadw ni’n ddiogel dros yr wythnosau diwethaf, roedd y Prif Weinidog yn gwrth-ddweud ei hun yn gyson, a’i gyngor yn gwbl ddryslyd i’w gwrandawyr.

Mae ymdeimlad cyffredinol o ryddhad ymysg y Cymry nad ydyw mesurau newydd Johnson yn berthnasol i’n gwlad ni, yn enwedig o’u cymharu ag araith Mark Drakeford, Prif Weinidog Cymru, a gyflwynodd neges dwys, gyfrifol a synhwyrol, gan gyfeirio at y gwyddoniaeth y tu ôl i bob penderfyniad.

Ynghŷd â hynny, dengys y polau fod pobl Prydain ar y cyfan yn cytuno ag angenrheidrwydd y clofa. Os ydyw llywodraethau Mark Drakeford, Nicola Sturgeon ac Arlene Foster yn cytuno ar fesur penodol ar draws fwlch gwleidyddol enfawr, gellir cymryd ei fod yn werth ei wneud. Llywodraeth Johnson yw’r eithriad yn hyn o beth.

Yn fwy nag erioed o’r blaen, mae’n amlwg bod Cymru a Lloegr yn dilyn trwydd gwahanol i’w gilydd, ac mai trywydd Cymru, yn unol â’r Glwedydd Celtaidd eraill, yw’r un synhwyrol a’r un y mae’r cyhoedd yn cytuno âg ef.

Dros y dyddiau nesaf, gall hyn barhau i rymyso nid yn unig ymwybyddiaeth o arwahanrwydd gwleidyddol Cymru, ond ffydd yn Senedd a Llywodraeth Cymru, ynghŷd â diffyg hyder y Llywodraeth byrbwyll Prydain.

Mae Cymru wedi cyrraedd trobwynt o ran ein hyder yn ein gwlad ein hun. Pan fydd y pandemig ar ben gallwn obeithio fod dyddiau gwell i ddod, ac y byddwn yn edrych yn ôl ar y dyddiau hyn fel cam enfawr tuag at annibyniaeth.

Aled Gwyn Williams

The past few days have been fateful in regard to the awareness and recognition of Wales’ nationhood, the necessity of devolution, and our future independence.

The renaming of the Welsh Assembly as Senedd Cymru, and more importantly regarding awareness, The Welsh Parliament, was almost providential in hindsight, as this has been the week when our devolved institutions have in the minds of many come into their own.

Most people in Wales get their news from British, often anglo-centric sources which tend to be much more familiar with the powers and status of the parliaments of Scotland and Northern Ireland than Wales. Reports referencing our newly named parliament are giving it the same reverence and dignity afforded to the other devolved nations of the UK. The status isn’t new, but the awareness of it certainly is.

Since then, it could be argued that the relationships between the countries that make up the UK, between the devolved administrations and Westminster, and between the people of Wales and our parliaments and governments, have changed forever.

A few days ago, with the Celtic nations in agreement that lockdown was the way forward, there was an expectation that the UK Government would follow similar if not identical lines, especially given its emphasis on a “four nation approach” in dealing with Covid-19. That’s not how it turned out.

Others foresaw this and warned beforehand that the announcements of the UK Prime Minister would hold no relevance to Wales. Remarkably, and perhaps because of the weight of the situation and the fact that we are all currently paying more attention to the news and to current affairs, it seemed that this message – that Wales is a distinct, devolved nation – was cutting through among the general public in a way it never had done so before.

It goes without saying that events are postponed for now, and even face to face meetings are limited, but social media posts by pro-independence accounts are getting far more traction than usual, not only on Twitter, where we often preach to the choir, but on Facebook too, with the apparent approval of Welsh people of no nationalist persuasion.

Outlier

Then came Boris Johnson’s speech, presented as though it was for the whole UK even though in reality, it was relevant only to England, as health and the lockdown are within the mandate of the Welsh Government. Perhaps for the first time, it seemed that in general, the people of Wales in were finally aware of this.

It would be fair to describe Boris Johnson’s speech as a disaster. Apart from the obvious danger of the message and the loosening of the measures that have been keeping us all safe for weeks, the Prime Minister consistently contradicted himself and offered confusing advice.

There is a general feeling of relief in Wales that Johnson’s amendments and measures don’t apply in our country, especially when they’re compared with the address given by Wales’ First Minister Mark Drakeford, who presented a serious and sensible message, referencing the science behind every decision.

The polls show support across the UK for the necessity of lockdown. If the governments of Mark Drakeford, Nicola Sturgeon and Arlene Foster are in agreement on a specific measure across their vast political divides, it’s fair to assume it’s worth it. In this, Johnson’s Government is the outlier.

It’s more obvious than ever before that Wales and England are following different paths, and that it’s the path of the Welsh Government, along with the other Celtic Nations, that’s the most sensible and has the most public support.

Over the coming days, this could continue to reinforce awareness of, and faith in the Welsh Parliament and Government, as well as exacerbating the lack of confidence in the recklessness of Johnson’s Government in Westminster.

Wales has reached a turning point regarding our confidence in our own country. When this pandemic is over we can hope for better days to come, and consider this another important step toward independence.